Hansısa Bir Gündə Yeniyetmə Bir Jurnalistin Gözündə Sağlamlıq
Hər gün dəri, əzələ və sümük toxuması yaradılan insan orqanizmi, sağlam qırmızı qan vasitəsilə oksigen və qidalı mühitlə təmin olunur. Növbetçi sinir impulsları vasitəsilə beyinə informasiya göndərərək orqanların normal funksiyasını icra edir. Qida ilə alınan maddələr orqanizm tərəfindən tikinti materialı və enerji mənbəyi kimi istifadə olunur. Bu proses həyat davam etdiyi müddətdə müxtəlif istiqamətlərdə gedir. Səhiyyə Nazirliyi Sanator-Kurort Reabilitasiya Mərkəzinin pediatrı Aynur Adıgözəlova deyib ki, mübadilə prosesi anabolik və katabolik olmaqla iki istiqamətdə işləyir. Anabolik tip mübadilədə daha sadə komponentlər birləşərək mürəkkəb molekullar yaradır və hüceyrənin tikintisində istifadə olunur. Katabolik tip mübadilə isə, əksinə, daha mürəkkəb birləşmələrini parçalayaraq enerji mənbəyi kimi orqanizmi təmin edir.
Uşaqlarda anabolik tip mübadiləsi üstünlük təşkil edir. Uşaq orqanizmi dayanmadan yeni birləşmələr yaradır. Boy artımı, beyin inkişafı, hormonal təkamül prosesləri üçün dayanmadan tikinti materialı, köməkçi vasitələr, vitaminləri tələb edir. Pediatr Aynur Adıgözəlova bildirib ki, vitaminlər əsasən yaşam üçün lazım olan kimyəvi birləşmələrdir. Vitamin və mineral maddələr qida zəncirində əvəzolunmaz yerə sahibdir. Suda və yağda həll olan olmaqla iki qrup vitaminlər var. Suda həll olunanlara C, PP, H və B qrupu vitaminləri, yağda həll olunanlara isə A, K, D və E vitaminləri aiddir. Hər bir vitamin qrupunun öz əvəzolunmaz rolu var. C vitamini hər şeydə iştirak edir, B qrupu vitaminləri sinir sisteminin möhkəmlənməsi, mielinizasiyası və maddələr mübadiləsində iştirak edir.
Uşaqlarda vitamin çatışmazlığının xarici və daxili amillərdən asılı olduğunu deyən Adıgözəlova, qida vasitəsilə vitamin təminatının pozulmasının səbəblərini açıqlayıb. Südəmər dövrdə əlavə qidaların gec başlanması, daha çox karbohidrat və şəkərlə zəngin qidaların qəbulu, ət məhsullarının kasadlığı, qidanın həddən artıq qaynadılması səbəbindən tərkibinin pozulması və digər amillər vitamin çatmamazlığına səbəb olur. Daxili amillərlə əlaqədə isə vitaminlərin orqanizm tərəfindən düzgün mənimsənilməməsi göstərilir. Uşaqlarda yüngül gedişatlı vitamin çatışmazlığının diaqnozu çətin ola bilər və geniş laborator testləri tələb edə bilər.
Sağlam qidalanmanın vitamin qəbulundakı rolu haqqında danışan pediatr, valideynlərə uşaqlar üçün bütün yeməkləri az odda bişirməyi tövsiyə edir. Yerkökü, cəfəri, ispanaq, balqabaq, kələm, brokkoli və ərik beta-karotin, süd, balıq yağı və qaraciyər D vitamini, qarğıdalı, günəbaxan və çaytikanı yağları isə E vitamini ilə zəngindir. Ümumiyyətlə, sağlam qidalanma və vitamin təminatı uşaqların sağlamlığı üçün əhəmiyyətli rol oynayır. Bu məqalənin əsas məzmunu budur: sağlam qidalanma, vitaminlərin təmin edilməsi və uşaqların sağlamlığı.
